W ramach honorowej wizyty Słowenii FSK uczestniczy w 75. Targach Książki we Frankfurcie i z tej okazji przygotowało dyskusję pt. „Tłumaczenia w czasie wojny: słowiańskie kontakty literackie w czasie konfliktów zbrojnych i politycznych”. W rozmowie wzięli udział Drago Jančar, ukraińska pisarka Oksana Zabužko, Georgi Gospodinov z Bułgarii i serbski autor Aleksandar Gatalica, a moderował ją redaktor naczelny zbioru Stu powieści słowiańskich, Mladen Vesković.
Choć języki słowiańskie są sobie bliskie i w większości ze sobą powiązane, również kulturowo, ich relacje literackie nie zawsze są harmonijne i ciągłe, lecz często przechodzą różne okresy: intensywnie się przeplatają lub nie współgrają ze sobą, a nawet się wykluczają. Rozpad Jugosławii, tranzycja i obecna wojna w Ukrainie silnie wpłynęły na więzi kulturowe.
Uczestnicy dyskusji opowiadali o swoich doświadczeniach związanych z kontaktami pisarzy i współpracą podczas wojny w byłej Jugosławii. Zgodzili się, że wojny i konflikty stawiają w centrum zainteresowania literaturę mniej znaną, ale niestety z niewłaściwych powodów. Zainteresowanie wzbudza przede wszystkim chęć zrozumienia sytuacji, jednak, jak powiedział Aleksandar Gatalica, często pomijany jest fakt, że fikcja to fikcja, a nie podręcznik do historii. W razie wojny literatura pozostaje na drugim planie – zauważył Drago Jančar, który stwierdził, że w latach 90. utrzymywał kontakt z innymi pisarzami, ale w tym ciężkim czasie tłumaczenia nie miały racji bytu.
Oksana Zabužko podkreśliła, że literatura z obszaru byłej Jugosławii jest ceniona i często tłumaczona w Ukrainie. Według niej dlatego, że dobrze opisuje ludzkie doświadczenia wojenne. Zdaniem autorki literatury mniej znane budzą zainteresowanie dopiero wtedy, gdy w kraju dzieje się coś wielkiego i złego, np. wojna. Kiedyś tak było w przypadku literatury czeskiej i polskiej, obecnie na pierwszy plan wysuwa się literatura ukraińska. Poruszyła także kwestię relacji pomiędzy pisarzami ukraińskimi i rosyjskimi.
Georgi Gospodinov zwrócił uwagę na stereotypowe oczekiwania w recepcji literatury niektórych krajów. „Ale nawet w Bułgarii zakochujemy się, bierzemy śluby, rozwodzimy się i umieramy z przyczyn naturalnych” – powiedział tegoroczny laureat międzynarodowej Nagrody Booker.
W podsumowaniu debaty Gatalica podkreślił wagę zbioru Stu powieści słowiańskich, który dzięki już stu przetłumaczonym pozycjom umożliwia lepsze poznanie i promocję literatur słowiańskich, a także bliższe kontakty między krajami słowiańskimi.
Całość dyskusji dostępna jest pod tym linkiem:
Zdjęcie: Sabine Felber
